عید نوروز
میلاد محمدی
عید نوروز یک رویداد کاملا علمی،نجومی و سکولار(گیتی گرا و غیر مذهبی) است.حرکت تناوبی زمین برای ما یاد آور زمان است و خبر از تغییر زمان می دهد.از دیرباز انسان ها برای گذران زندگی خود از حیث انجام امور کشاورزی،تامین طعام،موقعیت جغرافیایی،محل سکونت و...سعی در شناخت موقعیت جغرافیایی خویش و زمان کرده اند و به مرور زمان به دلایل سیاسی و اقتصادی تلاش برای ساخت تقویمی کم عیب جهت تامین این نیازها صورت گرفته است.
عمر خیام که اکثر ما آن را با اشعار و رباعیات اش می شناسیم ولی باید وی را ابتدا یک ریاضی دان برجسته دانست با تلاش فراوان در رصدخانه ی اصفهان موفق به ساخت تقویم خورشیدی ایرانی(که بی شک از دقیق ترین تقویم های جهان از شروع پیدایش تقویم تا به امروز است) شد و آن را به سلطان جلال الدین ملک شاه تقدیم کرد که به همین دلیل امروزه آن را تقویم جلالی می خوانیم.دلیل منحصر به فردی و برتری تقویم ایرانی به تقویم مسیحی را می توان این طور شرح داد که،نخست باید بدانیم که لحظه ی ورود به سال جدید در تقویم مسیحی از ساعت 12 شب به بعد است و مثلا در شب31 دسامبر در هر کشوری که ساعت از 12 شب رد می شود آ نها وارد سال جدید می شوند.به طور دقیق تر می شود این طور گفت که زمان تحویل سال نو در شهرهای مختلف،تفاوت دارد و شرقی ترین نقاط سال نو را زودتر از غربی ترین نقاط می بینند.در حالی که سال نو یک واقعه ی جهانی است و نه یک واقعه ی محلی و در تقویم ایرانی سال نو را با تخمین دقیق ثانیه نیز می شود محاسبه کرد.و نکته ی دوم این که باید کار خیام در محاسبه ی دقیق سال کبیسه در نظر گرفت.تقویم خیام که البته بعد از او دسخوش تغییراتی نیز شد هر 84000 سال نیاز دارد تا مورد اصلاح قرار گیرد و باید 1 روز کامل به آن اضافه کرد تا با وقایع طبیعی منطبق شود در صورتی که این عدد در تقویم مسیحی3300 سال است و بعد از این مدت باید تقویم مجددا اصلاح شود.
البته تقویم هایی مشابه تقویم ایرانی نیز در جهان وجود دارند مثل تقویم تمدن مایان ها ولی در این مورد نیز در تقویم مایان ها تحویل سال در اول بهار اتفاق می افتد اما در تقویم ایرانی نقطه ی اعتدال بهاری لحظه ی سال را تعیین می کند.
چقدر دل نشین است که امروزه ما این محاسبات دقیق خیام را افتخار ایرانی ها بدانیم و آن را زمره ی دستاوردهای علمی خود بشمریم به جای این که بگوییم که فیزیک کوانتومی از دل اشعار مولانا گرفته شده است و قبلا مولانا به آن اشاره کرده است،که این کار تنها باعث ریش خند و به سخره گرفتن ما توسط جامعه ی علمی دنیا می شود. سالی پر از آگاهی با پیروزی خرد بر ناخردی را برای همه آرزومندم.
میلاد محمدی/نوروز1398
